Dünya Fikri Haklar Örgütü’nün son yayinladigi rapor, dünya genelinde patent basvurularinin 2005’ten 2006’ya yüzde 4,9 arttigi gösteriyor. Raporda Türkiye’nin dünya patent ligindeki performansinin detaylari da var.

Küresel ekonominin anahtar sözcügü “bilgi” esasinda. Eger bu küresel platformda var olmak istiyorsaniz bilgiyi üretmenin yollarini bulmali ve onu iyi pazarlamalisiniz. Ülkeler için de böyle bu durum, sirketler için de. O yüzden son zamanlarda sikça kulagimiza; bilgi ekonomisi, Ar-Ge, patent, inovasyon gibi kavramlar çaliniyor. Sizce is dünyasi bu kavramlardan sikilmadi mi? Yüksek ihtimalle sikildilar. Ama kar marjlari için o sikici kavramlarin etrafinda durmak zorundalar.
Türkiye’de arastirma gelistirmede belli bir odaklanma yaratildi aslinda. Ama gelisen ekonomi denen ülkemiz için bu konuda hala yolun basinda oldugumuz gerçegi açik. Birlesmis Milletlere bagli Dünya Fikri Haklar Örgütü (World Intellectual Property Organization- WIPO) açikladigi rapor bu durumu rakamlarla bir kez daha gözler önüne seriyor.
Öncelikle dünya genelinde patent basvurularinin son raporda nasil gözüktügüne bakalim. Tüm ülkelerin karsilastirmali analizini verebilmek için rapor 2006 senesinin verilerini dikkate aliyor. Raporda dünya genelinde patent sayilarinin 1,76 milyonu buldugu belirtiliyor. Bu rakam dünya genelinde patent basvurularinin yüzde 4,9 arttigini gösteriyor. Dünya genelindeki patentlerin yüzde 76’si; Japonya, Amerika Birlesik Devletleri, Güney Kore, Almanya ve Çin tarafindan üretiliyor.
Her zaman taklit ürünler üretmekle suçlanan Çin’in patent liginin devleri arasindaki performansi bu söylentilerin aksine gayet parlak. Çinli üreticiler 2000 senesinden 2006 senesine kadar dünya genelindeki patent basvurulari pastasinda paylarini yüzde 1,8’den yüzde 7,3’e çikardilar.
Raporda öne çikan bir baska veri, Patent Isbirligi Anlasmasi (Patent Cooperation Treaty- PCT) kapsaminda yapilan patent basvurulari. DEV PATENT ortaklarindan Barış Bozkurt, PCT sisteminin, birden fazla ülkeye yapilacak patent basvurularinin dosyalama islemlerini kolaylastirilmasini ve yenilik arastirmalarinin tek merkezden yapilarak tescil kararinin ilgili ülke tarafindan verilmesini sagladigini belirtiyor. Barış BOZKURT, PCT sisteminin organizasyonunun burada bahsedilen raporu hazirlayan WIPO tarafindan yürütüldügünü söylüyor. WIPO’nun verileri PCT sistemi içerisindeki patentlerin 2007 senesinde 158.400 oldugunu gösteriyor. Bu rakam, sistemdeki patentlerin bir önceki yila göre yüzde 5,9 arttigi anlamina geliyor. Bu sistemi kullanarak patent sayilarini artiran ülkelerin basinda Hindistan, Brezilya ve Türkiye geliyor. Bir çok sirket ve kurumu patent için gezdiklerini belirten Barış Bozkurt, Türkiye’nin bu sisteme entegrasyonda basarili oldugunu söylüyor.

Türkiye’de patent artis orani geriliyor
PCT sistemi içerisindeki bu basarisina ragmen Türkiye’de 2007 yili patent sayilarinin geriledigi bir yil olarak dikkat çekiyor. 2007 yilinda yerli patent basvurulari toplamda 1.838’i buldu. Böylece 2007 yilinda yerli patent basvuru sayilari yüzde 68 artmis oluyordu. Geçen sene için yerli patentlerin artis hizi yüzde 16,58 olmustu. Bu durum bir önceki yila göre bu veride ciddi bir artis oldugunu gösteriyor. Fakat ayni yükselme PCT sisteminin entegrasyonunda gösterdigi basariya ragmen yabanci patent basvurularinda yasanmadi. 2007 senesinde Türkiye’de yabanci kaynakli 4.351 patent basvurusu oldu. Bir önceki yil bu tip patentler yüzde 61 oraninda yükselirken 2007 senesinde bu artisin yüzde 6,7 oldugu görülüyor. Patent basvurularinin geneline bakildigi zaman ise toplamda 2007 senesinde 6.189 adet basvuru oldugu görülüyor. 2004 senesinde Türkiye’de patent basvurulari yüzde 97 civarinda artmisti. Bu ciddi bir rakam olarak Türkiye’nin inovasyon ve Ar-Ge konusundaki gelecegi için umut vermisti. Ama 2007 yilina gelindiginde Türkiye’de patent basvurularinin o sene içerisinde yüzde 19,83 oraninda arttigi kaydediliyor. Bu durum, yenilik sunma konusunda 2007 yilinin pek de parlak bir performansa sahne olmadigini gösteriyor.

Dünya patent liginde Türkiye
WIPO’nun son raporunun önemi Türkiye’nin iste bu patent performansinin diger ülkelerdekilerle karsilastirilmasi sansi sunmasi. Rapor, bir çok ülkenin oldugu gibi Türkiye’nin de patent konusundaki durumunun ayrintilarini sunuyor.
Kendi kulvarindaki ülkeler arasinda Türkiye’nin vasat bir görüntü çizdigi görülüyor. Türkiye’nin 2006 senesinde patent ofisi üzerinden yaptigi patent basvurularinin sayisi 1.232. Bu rakam Polonya için 2.812, Ispanya için 3.427 ve Ukrayna için ise 5.890 olarak gözüküyor. Pakistan’da bile bu rakam 1.788 ile Türkiye’deki rakami geride birakiyor.
Raporun bir diger vurguladigi verilerden bir tanesi Avrupa kitasindaki patent basvurularinin ülkelere göre dagilimi. Patent ofisleri tarafindan bölge içi patent basvurulari bakimindan ilk sirada 3.405 adet patent ile Almanya geliyor. Almanya’nin ardindan 2.106 basvuru ile Ingiltere ve 1,319 basvuru ile Fransa geliyor. Hemen hemen ayni sosyo-ekonomik kosullara sahip oldugumuz Polonya da 357 basvuru ile bu ülkeleri takip ediyor. Rapora göre Türkiye’nin Avrupa bölgesi içinde 2006 senesinde hiçbir patent basvurusu bulunmuyor. Fakat bölge disindaki patent sayilarinda Türkiye’nin performansi “hiç de fena degil” dedirtecek cinsten. Türkiye Avrupa bölgesinde yer alan ve Avrupa kitasi disinda patent üreten ülkeler siralamasinda 8. sirada yer aliyor. Ilk siradaki Almanya’nin bu konuda 9.168 adet basvurusu bulunurken, 2. siradaki Ingiltere’nin 6.155 adet basvurusu bulunuyor. Türkiye bu alanda vermis oldugu 160 patent dosyasi ile Finlandiya, Isviçre, Irlanda ve Lüksemburg gibi ülkeleri geride birakmis durumda.
Yukarida bahsettigimiz PCT kapsamindaki patent basvurularinda Türkiye’nin diger ülkelere göre de daha basarili oldugu söylenemez. Evet, tek basina degerlendirildiginde, uluslararasi düzlemde patentleri koruyan PCT sistemine geçiste Türkiye’nin her geçen gün basarili bir sekilde entegre oldugu söylenebilir ama rakamlar henüz ülkenin bu konuda olgunlasmadigini gösteriyor. Türkiye’de PCT kapsaminda 2007 senesinde 355 basvuru gerçeklesti. Güney Afrika bu kapsamda 405, Rusya 647 basvuru çikarirken Ispanya ise 1.290 basvuru çikardi.
Bir baska ayrintili veri seti patent basvurularinin etkinligi üzerine. Bunlardan biri yapilan Ar-Ge harcamalari ile yerli patent basvurularini karsilastiriyor. Türkiye’de her 1 milyon dolarlik Ar-Ge harcamasinda 1,02 yerli patent basvurusu çikiyor. Bu rakam Almanya’da 0,82 iken ABD’de 0,78 olarak gerçeklesiyor. Yine Türkiye’nin adinin daha çok birlikte anildigi ülkelerden Brezilya’da her bir milyonluk Ar-Ge harcamasina 0,52 adet yerli patent basvurusu düsüyor. Hindistan’da 0,4 ve Macaristan ‘da 0,66 adet yerli patent düsüyor. Bu rakamlar Türkiye’nin Ar-Ge harcamalarini etkin bir sekilde patente çeviremedigini gösteriyor.
Gayri safi milli hasilanin her 1 milyar dolarina kaç adet yerli patent basvurusu düstügü sorusunun cevabi da var raporda. Türkiye’de her bir milyar dolarlik GSMH içinde 6,05 adet yerli patent basvurusu bulunuyor. Bu rakam, Brezilya’da 3,30, Bulgaristan’da 3,89, Hindistan’da ise 2,12 olarak gözüküyor.
WIPO’nun ortaya koydugu bu rakamlar Türkiye’nin ayrintili olarak patent performansi konusunda orta karar bir çizgi izledigini gösteriyor.