Hacettepe Teknokent’te bir firmanın geliştirdiği yazılımla, Ar-Ge şirketlerinin üzerinde çalıştığı projelere ilişkin dünyadaki buluşlar listelenebiliyor.
Tengen şirketinin Genel Müdürü Volkan Yıldırım, AA muhabirine yaptığı açıklamada, geliştirdikleri “Pat-i” isimli yazılımla, bir fikir ya da ürünün henüz düşünce veya geliştirme aşamasındayken patentinin alınıp alınmadığını teşhis edebildiklerini bildirdi.

Binlerce veri tabanı

“Araştırma ve geliştirme yapan birçok insan, günler geceler boyunca üzerinde çalıştığı bir fikrin ya da bir ürünün, daha önce patentinin alındığını, patent başvurusu yaptığında öğrenebiliyor. Bu hayal kırıklıklarının önüne geçmek istedik” diyen Yıldırım, yazılımın tüm dünyada yapılan buluşları izlediğini Ar-Ge yapan firmaların bilgisine sunduğunu belirtti.
Yıldırım, şunları kaydetti:
Şöyle düşünelim; Ar-Ge yapan bir firmasınız. Firmanızda 30 tane proje, her birinde 20 mühendis çalışıyor. Bize geldiniz, projelerinizi anlattınız. Biz projeleri Pat-i sistemine giriyoruz ve ilerleyen zamanlarda sizin projenizle ilgili bir buluş yapılırsa sistem sizi bilgilendiriyor. Özellikle buluş diyorum çünkü patent buluşa verilen belgedir, bazen marka veya kopya hakları ile karıştırılıyor.
Normalde bu bilgiye ulaşmak için sizin her gün patent veritabanlarına girip binlerce veri üzerinde sürekli araştırma yapmanız lazım. Sistem bu ihtiyacı ortadan kaldırıyor. Veritabanına giren patentin sizin konunuz olup olmadığını anlamak için de metin madenciliği tekniklerini ve doğal dil işleme yöntemlerini kullanıyor.
Örneğin siz insansız hava aracı geliştiriyorsunuz sistem size insansız hava araçlarında kullanılan özel bir batarya ile ilgili buluşu getirebiliyor. Sizin mühendisleriniz de bu patente bakıp sizin onu ihlal edip etmediğinizi yorumlayabiliyor. Daha güzeli; ‘keşke bu patent şöyle değil böyle olsaymış’ dediklerinde kendi patent potansiyellerini de ortaya çıkartmış oluyorlar. Bu sistem olmasa firma proje bittikten sonra patentin sahibi tarafından bir ihtar alacaktı, belki bitmiş olan projede değişiklik yapılması gerekecek veya patent sahibine lisans ücreti ödemek durumunda kalacaklardı.”
Geliştirilmesi tamamlanmış bir üründe patent ihlali olduğunun farkına varılmasının araştırmacıda hem büyük bir hayal kırıklığı yarattığını hem de çok büyük maliyetlere mal olabildiğine işaret eden Yıldırım, “İnternet tabanlı çalışan yazılım, birçok hayal kırıklığını baştan önlüyor” ifadesini kullandı.

Bilginin yüzde 80’i patentte

Dünyadaki bütün teknik bilginin yüzde 80’inin patent yayınlarında saklı olduğunu vurgulayan Yıldırım, “Türkiye’de ve dünyada artmakta olan patent yayınlarının takip edilmesini kolaylaştırmak için metin madenciliği teknikleri kullanıyoruz. Bu tekniklerle, büyük metin verileri içerisinde saklı, anlamlı bilgileri çıkartmak mümkün oluyor” dedi.

Firmalar patent alabilme potansiyellerini bilmiyor

“Çok büyük firmalar ve teknoloji şirketleri, ne yazık ki patent başvuruları konusunda yetersiz bilgiye sahip ve patent alabilme potansiyellerini bilmiyorlar” diye konuşan Yıldırım, şöyle devam etti:
“Yurt dışında ise patent neredeyse araştırma geliştirme çalışmalarının odağını oluşturuyor. Patent analizi ve takibi yaparak firmalar kendi projelerinde patent alınabilecek konuların da farkına varıyor.
Metin işleme tekniğiyle geliştirilen yazılım, her ay yayınlanan binlerce patent metni üzerinde sınıflandırma, kümeleme gibi tekniklerle firmalara özel analiz ve raporlama imkanı veriyor. Kimi zaman yüzlerce sayfa olan teknik metinlerin istenilen oranlarda özetlenmesi ve anahtar kelimelerinin çıkartılmasını da mümkün kılınıyor.”

En ince ayrıntısına kadar açık

Yazılımın verileri uluslararası patent veritabanlarından aldığını belirten Yıldırım, “Fikrim geldi diyen, o fikrin daha önceden patentli olup olmadığını da görebiliyor” dedi.
Yıldırım, sözlerine şöyle devam etti:
“Patent korumasının doğası gereği, bütün veriler en ince ayrıntısına kadar açıktır. Fakat her ay yayınlanan on binlerce patent verisi arasından sizi ilgilendirenleri bulmak oldukça zor.
Hacettepe Teknokent’te bir firmanın geliştirdiği yazılımla, Ar-Ge şirketlerinin üzerinde çalıştığı projelere ilişkin dünyadaki buluşlar listelenebiliyor.
Tengen şirketinin Genel Müdürü Volkan Yıldırım, AA muhabirine […]

Patent İşbirliği Anlaşmasına (PCT) göre, bir uluslararası patent başvurusu yapılmasıyla, PCT üyesi 137 ülkenin tümünü belirleyerek, her birinde aynı anda koruma talep edilebilmektedir. Dünyanın yaklaşık olarak tüm devletleri bu anlaşmanın üyesidir. Ayrıca bir önceki ulusal veya bölgesel patent başvurusundan itibaren 30 ay içinde yapılan bir patent başvurusunun tarihi, daha sonra başvurusu yapılacak diğer ülkelerde de, koruma başlangıç tarihi olmaktadır.

PCT Başvurusu sonrası düzenlenen uluslararası araştırmanın sonuçları yaklaşık 12 ay sonra alınabilmektedir. Uluslararası araştırma raporu başvurunun istemleriyle ilgili tekniğin bilinen durumuna ait dokümanların listesini içerir. Yenilik ve buluş basamağı soruları ile ilgili olarak, muhtemel ilgili patentlerin kanıtlarını verir. Bu ise, patent elde etme şansının değerlendirilmesini sağlar. Raporun olumlu olması, koruma istediğimiz ülkelerde başvuruyu devam ettirmeye yardımcı olacaktır. Rapor olumsuz ise (örneğin, buluşun yenilik veya buluş basamağını sorgulayan önceki tekniğe ait dokümanları içeriyorsa) uluslararası başvurudaki istemleri kısmen değiştirmek (buluşunuzu önceki teknikten daha iyi ayırmak için) mümkündür.

Uluslararası araştırma raporu verilen bir patentin itiraz edilebilir olma ihtimalinin azalmasını sağlar ve böylece buluşa yatırım kararı verebilmesi için değerli bir veri sağlamış olur.

Uluslararası başvuru, daha önceden geri çekilmemişse, Uluslararası büro tarafından ilk başvuru tarihinden itibaren, 18 ay sonra uluslararası araştırma raporu ile birlikte yayımlanır ve 137 ülkenin Resmi Patent Ofisine bildirilir. Uluslararası yayın üzerine, üçüncü kişiler başvuru dokümanlarını talep edebilirler, böyle bir talep, ilgili dokümana bağlı olarak uluslararası büro veya ulusal veya bölgesel ofislere yapılabilir.

Başvuru devam ettirilecekse, ulusal safhaya girmek için çeşitli ulusal gerekliliklerin yerine getirilmesi gerekir. Bu gereklilikler ulusal ücretleri ödemeyi ve bazı durumlarda başvurunun yapıldığı ve/veya değiştirildiği şekliyle tercümesinin sunulmasını içermektedir. Bu işlemler, belirlenen ülkelerin çoğunda, ilk başvuru tarihinden itibaren, 30. ayın bitiminden önce yapılmalıdır. Ancak bazı ülkeler 20. ayı veya 24. ayı baz alarak ulusal safhaya geçişi sınırlandırmaktadır. Bu sürelerin geçmesi halinde ilgili ülkelerde patent alınamayacağından başvuru sahiplerinin bu süreler dolmadan koruma istediği ülkelerde ulusal safhaya geçiş yapmaları gereklidir.

Patent başvurusu yapılacak ülke sayısı 5-6′ yı geçmiyorsa PCT sistemi önerilmez.

Patentler alındıkları ülkeler için hak sahipliği oluşturur. Türkiye’de alınmış bir patent, sadece Türkiye içinde sahibine hak tanımaktadır. Bu sebeple ticaret yapılması hedeflenen ülkeler için de başvurular yapılarak koruma talep edilmelidir. Bir patent başvurusunun yurtdışı ülkelere de açılması için süre ilk başvuru tarihinden itibaren 12 ay ile sınırlandırıldığı için bu sürenin aşılması halinde yurtdışı tesciller yapılamamaktadır. Yurtdışında patent başvurusu yapılmak isteniyorsa, Türkiye’deki başvuru tarihinden itibaren en geç 12 ay içersinde PCT, EPC v.b. yurtdışı patent başvuru sisteminin seçilmesi gerekmektedir.

Patent Mühendisi, Fikri ve Sınai Haklar, özellikle patent konusunda uzmanlaşmış mühendis kökenli kişilere verilen gayri resmi ünvandır.

Bilindiği gibi ülkemizde bulunan özel ve devlet üniversitelerinde patent mühendisliği eğitimi veren bir bölüm bulunmamaktadır. Bu yüzden “patent mühendisi´´ kavramı gayri resmi bir unvandır.

Patent Mühendisleri, firmaların Ar-ge ve Fikri Haklar ile ilgili bölümlerde görevlendirildiği gibi özel patent bürolarında da çalışabilmektedir.

Patent mühendisi ve patent vekili kavramları birbirine karıştırılmamalıdır. Üniversitelerin herhangi bir dört yıllık bölümünü bitiren kişi patent vekili olabilmektedir. Patent mühendisi ise, patent tescil işlemleri konusunda uzmanlaşmış, üniversitelerin teknik olarak eğitim veren bölümlerini bitirmiş ve teknik altyapıya sahip olan kişidir.