Dünya Fikri Haklar Örgütü’nün son yayinladigi rapor, dünya genelinde patent basvurularinin 2005’ten 2006’ya yüzde 4,9 arttigi gösteriyor. Raporda Türkiye’nin dünya patent ligindeki performansinin detaylari da var.

Küresel ekonominin anahtar sözcügü “bilgi” esasinda. Eger bu küresel platformda var olmak istiyorsaniz bilgiyi üretmenin yollarini bulmali ve onu iyi pazarlamalisiniz. Ülkeler için de böyle bu durum, sirketler için de. O yüzden son zamanlarda sikça kulagimiza; bilgi ekonomisi, Ar-Ge, patent, inovasyon gibi kavramlar çaliniyor. Sizce is dünyasi bu kavramlardan sikilmadi mi? Yüksek ihtimalle sikildilar. Ama kar marjlari için o sikici kavramlarin etrafinda durmak zorundalar.
Türkiye’de arastirma gelistirmede belli bir odaklanma yaratildi aslinda. Ama gelisen ekonomi denen ülkemiz için bu konuda hala yolun basinda oldugumuz gerçegi açik. Birlesmis Milletlere bagli Dünya Fikri Haklar Örgütü (World Intellectual Property Organization- WIPO) açikladigi rapor bu durumu rakamlarla bir kez daha gözler önüne seriyor.
Öncelikle dünya genelinde patent basvurularinin son raporda nasil gözüktügüne bakalim. Tüm ülkelerin karsilastirmali analizini verebilmek için rapor 2006 senesinin verilerini dikkate aliyor. Raporda dünya genelinde patent sayilarinin 1,76 milyonu buldugu belirtiliyor. Bu rakam dünya genelinde patent basvurularinin yüzde 4,9 arttigini gösteriyor. Dünya genelindeki patentlerin yüzde 76’si; Japonya, Amerika Birlesik Devletleri, Güney Kore, Almanya ve Çin tarafindan üretiliyor.
Her zaman taklit ürünler üretmekle suçlanan Çin’in patent liginin devleri arasindaki performansi bu söylentilerin aksine gayet parlak. Çinli üreticiler 2000 senesinden 2006 senesine kadar dünya genelindeki patent basvurulari pastasinda paylarini yüzde 1,8’den yüzde 7,3’e çikardilar.
Raporda öne çikan bir baska veri, Patent Isbirligi Anlasmasi (Patent Cooperation Treaty- PCT) kapsaminda yapilan patent basvurulari. DEV PATENT ortaklarindan Barış Bozkurt, PCT sisteminin, birden fazla ülkeye yapilacak patent basvurularinin dosyalama islemlerini kolaylastirilmasini ve yenilik arastirmalarinin tek merkezden yapilarak tescil kararinin ilgili ülke tarafindan verilmesini sagladigini belirtiyor. Barış BOZKURT, PCT sisteminin organizasyonunun burada bahsedilen raporu hazirlayan WIPO tarafindan yürütüldügünü söylüyor. WIPO’nun verileri PCT sistemi içerisindeki patentlerin 2007 senesinde 158.400 oldugunu gösteriyor. Bu rakam, sistemdeki patentlerin bir önceki yila göre yüzde 5,9 arttigi anlamina geliyor. Bu sistemi kullanarak patent sayilarini artiran ülkelerin basinda Hindistan, Brezilya ve Türkiye geliyor. Bir çok sirket ve kurumu patent için gezdiklerini belirten Barış Bozkurt, Türkiye’nin bu sisteme entegrasyonda basarili oldugunu söylüyor.

Türkiye’de patent artis orani geriliyor
PCT sistemi içerisindeki bu basarisina ragmen Türkiye’de 2007 yili patent sayilarinin geriledigi bir yil olarak dikkat çekiyor. 2007 yilinda yerli patent basvurulari toplamda 1.838’i buldu. Böylece 2007 yilinda yerli patent basvuru sayilari yüzde 68 artmis oluyordu. Geçen sene için yerli patentlerin artis hizi yüzde 16,58 olmustu. Bu durum bir önceki yila göre bu veride ciddi bir artis oldugunu gösteriyor. Fakat ayni yükselme PCT sisteminin entegrasyonunda gösterdigi basariya ragmen yabanci patent basvurularinda yasanmadi. 2007 senesinde Türkiye’de yabanci kaynakli 4.351 patent basvurusu oldu. Bir önceki yil bu tip patentler yüzde 61 oraninda yükselirken 2007 senesinde bu artisin yüzde 6,7 oldugu görülüyor. Patent basvurularinin geneline bakildigi zaman ise toplamda 2007 senesinde 6.189 adet basvuru oldugu görülüyor. 2004 senesinde Türkiye’de patent basvurulari yüzde 97 civarinda artmisti. Bu ciddi bir rakam olarak Türkiye’nin inovasyon ve Ar-Ge konusundaki gelecegi için umut vermisti. Ama 2007 yilina gelindiginde Türkiye’de patent basvurularinin o sene içerisinde yüzde 19,83 oraninda arttigi kaydediliyor. Bu durum, yenilik sunma konusunda 2007 yilinin pek de […]

Patent kelimesinin ingilizcesi
n. exclusive right to an invention or design; invention or design that is protected by a patent
v. receive a patent, receive exclusive rights to an invention or design
adj. protected by a patent; clear; obvious, evident; ingenious, innovative

1. Bir buluşun ya da o buluşu uygulama alanında kullanma hakkının bir kimseye ait olduğunu gösteren belge; bir durum ya da bir işi yalnızca kendi yetkisi altında görme.
2. Uyrukluk belgesi.
3. Gemilere ayrıldıkları limanın sağlık durumu için verilen belge.

Bir sınai veya ticari buluşun, imal ve satış hakkının belli bir süre için bir şahsa veya firmaya ait olduğunu gösteren devletçe onaylı resmi belge, “buluş belgesi”, “uyrukluk belgesi” veya “ihtira beratı”
Patent hakkı, çoğunlukla buluş sonucu olan mamullerle sınırlı tutulur. Patent, sınai mülkiyet haklarından biridir. Seri halinde imal edilecek olan malın belli standartlara uygun olarak yalnız ilk imalatçı tarafından üretilmesi hakkını temsil ettiği gibi, buluşun çalınmasından ve taklitlerinden korunmasını da sağlar. Patent hakkı, genellikle her ülkenin kendi sınırları içinde geçerlidir. Patent sahibi, imal edeceği mamulün başka ülkeler için de patent hakkını isterse, ayrı ayrı o ülkelere müracaat etmesi gerekir. Bazı ülkeler, başka ülkede alınan patent hakkının belli şartlar dahilinde kendilerinde de geçerli olmasına izin verirler. Beynelmilel patent hakkı mevcut değildir.
Patent verme uygulaması 15. yüzyılda İtalya’da başladı. Sonraki 200 yıl içinde Avrupa ülkelerine de yayıldı. Resmi patent tescili 1790’da Amerika’da, 1791’de Fransa’da başladı. Sonraki yıllarda birçok ülkede patent kanunları çıkarıldı.
Bir buluşa patent verilirken bazı şartlar aranır. Başkası tarafından tasarlanmış olmaması, genellikle bir yenilik taşıması, ilgili olduğu alanda önemli bir ilerleme getirmiş olması arzu edilir. Temelsiz buluşlara patent verilmez. Patentli mamüllerinde değişiklik yapan kaşifler, müracaat etmek suretiyle “ek patent” alabilirler.
Patent, bir çeşit şahsi mülktür. Satılabilir, ipotek edilebilir ve miras olarak kalabilir. Patent sahibi, ürettiği malının başkaları tarafından imalini, kullanımını ve satılmasını engelleme hakkına sahiptir. Dilediği kimselere buluşunun imal, kullanım veya satış haklarından herhangi birini bir lisans aracılığı ile devredebilir. Buna karşılık imtiyaz hakkı veya başka çeşit karşılık alır. Patentli bir mamülden yetkisiz olarak faydalanmaya kalkışanlar mahkeme kararıyla tazminat ödemek zorunda kalırlar. Buluşların kalitesine göre patent süreleri farklı olmakla birlikte çoğu ülkede 16-20 yıl arasında değişir. Sosyalist ülkelerde patent uygulaması yoktur. Ancak buluş sahibine bazı tavizler sağlayan bir sertifika verilmektedir.